به وب سایت گروه سرمایه گذاری پیشگامان خوش آمدید گروه سرمایه گذاری پیشگامان
بارها و بارها و برای تک تک ما پیش اومده که تصمیم گرفتیم بریم سفر؛ اما درست لحظه‌ای که داریم سوار ماشین میشیم، صدها فکر اومده تو ذهنمون که مثلا شیر گاز رو بستیم یا نه؟ پنجره رو چطور؟ نکنه در رو قفل نکرده باشیم! آیا فلان لباسی که میخواستیم رو برداشتیم؟ و کلی مورد دیگه.
خیلی وقتا حتی حرکت هم کردیم اما یهو یادمون افتاد که مثلا یه کاری رو که خیلی هم مهم بود رو یادمون رو انجام بدیم و بعد مجبور شدیم اون مسیری که اومده بودیم رو برگردیم تا اون کار رو انجام بدیم و هم وقت خودمون رو گرفتیم و هم همسفرهامون رو معطل کردیم.
شاید تقصیری هم نداشته باشیم و این اتفاق یه چیز طبیعی باشه چون وقتی که یک تصمیم بزرگ میگیریم، پیرو اون تصمیم باید صدها و بلکه هزاران تصمیم کوچیک‌تر بگیریم. خب طبیعیه که این وسط چند تا تصمیم میس بشه یا به کل فراموششون کنیم.
اما باید حواسمون باشه که یوقتایی ممکنه قضیه مرگ و زندگی باشه. بستن شیر گاز قبل از یک سفر یک هفته‌ای، شاید در نگاه اول یک تصمیم ساده و جزئی باشه، اما ممکنه عواقب جبران نشدنی به بار بیاره.
شاید توی همچین مواردی درست کردن یه چک لیست خیلی کمکمون کنه. تو مقاله خطاهای تصمیم گیری یک سری موارد رو ذکر کردیم که میتونستن بخاطر برداشت اشتباه از شرایط، منجر به تصمیم گیری اشتباه بشن. اما الان نکته اینجاست که هم باید حواسمون باشه که از تصمیم های کوچیک جا نمونیم و فراموششون نکنیم و هم اینکه بتونیم از همه لحاظ به تصمیممون نگاه کنیم.
تصور کنید که یکی از دوستاتون که توی یه اکیپ حرفه‌ایه کوهنوردیه، از شما دعوت می‌کنه که توی کوهنوردی بعدی همراهشون بری. شما قبلا همچین کاری نکرده بودی و نهایتا از یه تپه ۳۰۰ متری بالا رفتی که فوقش با ۲ تا آب معدنی کوچیک و ۲ تا کاکائوی اسنیکرز میشد مسیر رفت و برگشت رو طی کرد اما حالا قراره به یه کوهنوردی واقعی به ارتفاع ۲۰۰۰ متری بری.
احتمالا توی این شرایط بهترین کار اینه که یه سرچی توی گوگل انجام بدید و ببینید به چه وسایلی احتایج دارید تا بتونید بدون مشکل این مسیر رو برید و برگردید. ممکنه یک سری وسایل رو از قبل داشته باشید و یا ممکنه نیاز به خرید یک سری وسایل جدید پیدا کنید.
بهترین راه حل اینه که از همون لحظه که تصمیم گرفتید به اون کوهنوردی برید، یک لیستی درست کنید از همه اون چیزهایی که ممکنه مورد استفاده‌تون قرار بگیره و ضروری هستن. با درست کردن این چک لیست هم فرصت این رو دارید که تا قبل از رفتن، به مایحتاجتون فکر کنید و هم می‌تونید اونهارو به تدریج آماده کنید.
این کار نه تنها باعث میشه که وقتی از خونه رفتید بیرون دیگه نگران جا گذاشتن چیزی نباشید بلکه حتی ممکنه توی کوهنوردی‌های بعدی هم به کارتون بیاد و بتونید از این چک لیست استفاده کنید و به تدریج اون رو حرفه‌ای تر هم بکنید تا دفعات بعد بتونید بهترین تصمیم‌ها رو بگیرید.
تصمیم گیری برای کوهنوردی یکی از میلیون‌ها و شاید هم میلیارها تصمیم نه چندان کوچیک و نه چندان بزرگی باشه که ممکنه توی زندگی‌مون بگیریم. کلی تصمیم بزرگ دیگه توی زندگی شخصی و کاری‌مون هست که ممکنه یک یا چندین بار اونها رو بگیریم و ممکنه اون تصمیم ها اونقدر اهمیت داشته باشن که از قلم انداختن حتی یک مورد جزئی باعث اشتباه شدن کل تصمیممون بشه.
پس به همراه داشتن یه چک لیست میتونه خیلی بهمون کمک کنه که تصمیم‌های کوچیک رو که در نهایت منجر به گرفتن یه تصمیم بزرگ میشن رو از قلم نندازیم.
اما چک لیست خوب چه ویژگی هایی باید داشته باشه؟
چک لیست های استاندارد معمولا از ۳ بخش تشکیل شدن. قسمت هدر که درواقع قسمت بالایی چک لیست ماست و میتونه شامل تیتر تصمیم گیری، تاریخ و مواردی از این قبیل باشه. بخش میانی که در واقع بخش اصلی و محتوایی چک لیست ماست و مهم ترین قسمته.
در بخش محتوایی ردیف های مربوط به چک لیست قرار داره که در جلوی اون هم محل مربوط به تیک انجام و یا عدم انجام و اندازه و امتیاز مورد نظرمون و … ثبت میشه. بخش سوم فوتر هست که در واقع قسمت انتهایی چک لیسته و مربوط به امضا کردن و تعهد و … است (که معمولا فقط توی چک لیست های رسمی کاربرد داره و یا میتونیم از این قسمت برای ارزیابی نتیجه تصمیمون هم استفاده کنیم).
و اما چک لیست های معتبر و رایج برای تصمیم گیری:
اینجا به بررسی تصمیم گیری بهتر و سریعتر با استفاده از چک لیست هاروارد پرداخته و معتقده که مدیران هر ساله در حدود سه میلیارد تصمیم می‌گیرند و با کمک این چک لیست میتونن بهترین تصمیم هارو بگیرن تا جایی که ثابت شده ۹۰% اوقات به نتیجه ی مطلوبشون رسیدن و ۴۰% هم به چیزی فراتر از حد انتظارشون دست پیدا کردند و اما روش مورد نظر:
- ۵ مورد از هدف های موجود یا اولویت های سازمان که آن تصمیم بر آنها تاثیر می گذارد را یادداشت کنید. تمرکز بر موارد مهم باعث می شود در دام توجیهات عقلی خود برای تصمیم گیری دور از واقعیت نیفتید.
- حداقل ۳ مورد جایگزین برای انتخاب فعلی خود بنویسید. افزایش گزینه ها نیاز به تلاش بیشتر و خلاقیت دارد، اما باعث می شود تصمیمات بهتری بگیرید.
- مهمترین اطلاعاتی که به آنها نیاز دارید ولی موجود نیستند را بنویسید. در دنیای کسب و کار امروزی که با داده های زیادی مواجه هستیم، معمولا با تمرکز بر هر آنچه می دانیم، چیزهایی که نمی دانیم را نادیده می گیریم که منجر به تصمیمات اشتباه می شود.
- اثری که تصمیم شما در یک سال آینده بر سازمان خواهد گذاشت را یادداشت کنید. نوشته ای کوتاه در مورد نتیجه این تصمیم به شما در موارد مشابه آینده دید بهتری خواهد داد.
- اگر تصمیم بسیار مهمی است در تصمیم گیری از ۲ تا حداکثر ۶ نفر از سهامداران کمک بگیرید. این کار باعث کمرنگ شدن جهت گیری های شما و تصمیمات بهتر خواهد شد. البته با افزایش تعداد افراد بازدهی کاهش خواهد یافت.
- تصمیم نهایی، علت موافقت با آن و میزان حمایت تیم از آن تصمیم را یادداشت کنید. این کار باعث افزایش تعهد می شود و در سنجش نتایج تصمیم به شما کمک خواهد کرد.
- در یک یا دو ماه بعد نتایج اولیه و آثار تصمیم خود را بررسی کنید. اگر نتایج ضعیف و دور از انتظاری حاصل شده است، باید اصلاحاتی اعمال کنیم و از اشتباهات گذشته بیاموزیم.
این روش یکی از روش های تصمیم گیری پیرو یک چک لیسته که باعث میشه به نتایج بهتری برسیم
نویسنده معتقده بعضی وقتا افراد تصمیم‌هایی رو می‌گیرن که ممکنه از نظر خودشون درست و از نظر بقیه اشتباه بوده بشه. مثلا فرد ممکنه موقع تصمیم گیری به حدی هیجان‌زده بشه که ریسک های اون تصمیم رو ندیده باشه.
یا ممکنه فرد اون تصمیم رو از نظر مالی به خوبی بررسی کرده باشه اما جنبه‌های دیگه اون تصمیم رو که دیگران می‌بینن، ندیده باشه. خلاصه اینکه هر تصمیمی که گرفته میشه، باید از مناظر مختلفی بهش نگاه کرد وگرنه ممکنه نکات مهمی از قلم بیفته که عدم رعایت اونها در نهایت منجر به یک تصمیم گیری اشتباه میشه.
و اما برای جلوگیری از این اتفاق میشه از چک لیست ORAPAPA تبعیت کرد. این کلمه در واقع ابریویشن کلمات زیر هست:
Opportunities (فرصت ها)
Risks (خطرات)
Alternatives and improvements (جایگزین‌ها و اصلاحات)
Past experience (تجارب گذشته)
Analysis (تجزیه و تحلیل)
People (افراد)
Alignment and ethics (هم‌راستایی و اصول اخلاقی)
این روش به ما اجازه میده تا سبک تفکرهای معمولی‌مون رو کنار بذاریم و از سوگیریهای رایج در تصمیم‌گیری دوری کنیم تا عوامل مهم رو جا نندازیم.
مثلا با مد نظر قرار دادن فرصت‌ها می‌بینیم که طی تصمیم گیری‌مون چه فرصت‌هایی پیش میاد و از این فرصت‌ها چه چیزی عایدمون میشه. اما باید این رو هم در نظر بگیریم که تصمیم مورد نظر ما در ازای منافعی که برامون به بار میاره، ممکنه یک سری ریسک هم داشته باشه پس تو مرحله بعد باید ریسک‌ها و مخاطرات تصمیممون رو بسنجیم و در واقع باید نکات منفی رو هم ببینیم.
حالا وقتشه که گزینه‌های جایگزین و روش‌هایی رو که میتونن ایده‌ی اصلی ما رو بهبود بدن رو هم مد نظر قرار بدیم. مثلا اینکه ببینیم چه انتخاب‌های دیگه‌ای داریم؟ چجوری باید فرصت‌ها رو به حداکثر و ریسک‌ها رو به حداقل برسونیم؟
و اینکه آیا اصلا تصمیم بگیریم یا نه؟ پس حالا باید از تجارب گذشته خودمون و یا حتی دیگران استفاده کنیم و ببینیم آیا کسی قبلا همچین تصمیمی گرفته؟ و اینکه آیا تصمیمش موثر بوده یا نه؟ مرحله بعدی بررسی داده‌ها و اطلاعاتمونه؛ یعنی همون آنالیز کردن.
مثلا بررسی کردن از نظر مالی، بررسی نقاط کور یا سوگیریهای روانی و حتی برداشت بقیه از تصمیم ما و اینکه دیدگاه افراد دیگه چیه؟ اینکه ذی‌نفعان چه نظری در مورد این تصمیم دارن؟ برای بررسی این موضوع هم میتونیم از شم خودمون استفاده کنیم و هم میشه نظر مستقیم افراد رو بپرسیم.
و در آخر باید درباره چگونگی سازگاری تصمیممون با استراتژی‌ها و قابلیت‌های کلی سازمان و فرهنگ مورد نظر هم فکر کنیم که آیا تصمیم ما با این موارد هم‌راستا هست و اصول اخلاقی رعایت شده یا نه؟
شاید بشه گفت فکر کردن به همه این موارد یجورایی همه معیارها رو در بر می‌گیره و نگاه کردن از جوانب مختلف باعث میشه که احتمال خطاهای تصمیم گیری کاهش پیدا کنه.
اما داشتن چک لیست میتونه به نوع دیگه‌ای هم به کارمون بیاد:
فرض کنید قراره یک لپ تاپ بگیرید. توی بازار انواع اقسام مدل های لپ تاپ وجود داره که اگر همه اون ها رو بذارن جلومون و بخوان که انتخاب کنیم، قطعا سردرگم میشیم و انتخاب و یا تصمیم گیری به شدت برامون دشوار میشه. اینجا باید یه جدول (چک لیست) طراحی کنیم و قبل از اینکه اقدام به خرید کنیم، باید این جدول رو پر کنیم؛ با معیارها و اولویت هامون.
اما استفاده از این موارد توی چک لیست باید به چه صورت باشه؟
بهترین کار اینه که با توجه به هدفمون از خرید لپ تاپ جدولی رو رسم کنیم که در اون اولویت هامون رو مشخص کرده باشیم. مثلا میتونیم توی ردیف های این جدول اولویت هامون رو بنویسیم و توی ستون ها هم مدل های موجود لپ تاپ رو.
در مرحله اول باید تعیین کنیم که هدف ما از خرید لپ تاپ چیه؟ مثلا اگر قراره با اون سیستم کارهای گرافیکی انجام بدیم، به ترتیب CPU، و بعد RAM و سپس گرافیک برامون مهمه.
اگر هدفمون بازی کردنه، باید اولویت رو به ترتیب به گرافیک وRAM و CPU بدیم. اگر قراره برنامه نویسی کنیم، یک سیستم با پردازنده ی سری Core i5 با دو هسته حداقلشه و در نهایت اگر یه لپ تاپ ساده مثلا برای فیلم دیدن نیاز داریم، میتونیم به حافظه و رنگ و مدل کیبرد و مواردی از این قبیل توجه کنیم.
پس اگر در مرحله اول گرافیک برامون مهمه، اون رو تو ردیف اول بنویسیم و اگر اولویت بعدی قیمته، توی ردیف دوم مینویسیم و الی آخر. توی هر ستون هم میتونیم برای اون لپ تاپی که اولویت های ما رو داره، یه تیک بزنیم و یا بهشون وزن بدیم و براش عدد و درصد مشخص کنیم.
اینجوری موقع تصمیم گیری کارمون راحت میشه و قطعا منجر به تصمیم بهتری میشه چون همه موارد لازم برای تصمیم رو به صورت چک لیست در آوردیم و از اونها استفاده کردیم.
چک لیست ها میتونن کاربرد های دیگه‌ای هم داشته باشن مثل وقتایی که برای کار و یا تصمیم مورد نظرمون یک سری سلسله مراتب باید طی بشه. میتونیم اقدامات مورد نظرمون رو به ترتیب توی چک لیست بنویسم تا بدونیم که در لحظه توی کدوم مرحله هستیم و چه اقداماتی صورت گرفته و چه چیزایی باقی مونده.
کاربرد دیگه چک لیست میتونه ارزیابی باشه. توی فرآیند تصمیم گیری گفته بودیم که مرحله آخر تصمیم گیری ارزیابیه. هر تصمیمی که ما گیریم، قطا در جهت رسیدن به یک سری اهدافه که میتونیم با نوشتن این اهداف و تیک زدن و یا ضربدر زدن، نتیجه تصمیمون رو بررسی و ارزیابی کنیم و ببینیم که آیا کمک کننده بوده یا نه.
