رهبران آینده نظامهای سلامت، امروز چه میآموزند؟
نسل کلاسیک پزشکان را به پرندهای مثال کردهاند که میخواهد با یک بال پرواز کند. زیرا تنها به علوم بالینی مسلط است. کم است؟ برای تحولات امروز بله. بال دوم پرواز همسویی با تحولات عمیق بازار سلامت است و این نیاز را همان دانشگاههایی دریافتند که با صنعت و بازار شکافی ندارند و همدیگر را درک میکنند. پس مهارتهای آموزشی تازهای برای دانشجویان پزشکی طراحی کردند. مهارتهایی که دانشجویان را برای حل مشکلات واقعی نظام سلامت آماده کند و به آنها امکان دهد که عاملان تغییر و ایجاد نوآوری باشند. نوآوریهایی که کیفیت مراقبت را افزایش دهد و دسترسی به خدمات را دموکراتیکتر سازد و در یک کلام از دانشجویان پزشکی، رهبران آینده نظام سلامت را به جهان تقدیم کند.
نیازهای جدید از کجا آمدند؟
نظامهای سلامت در جهان با چالشهایی مانند پیشرفت فناوری، انتظارات بالای بیماران و رقابت در ارائه خدمات مواجهاند. پس اتکا به دانش بالینی کافی نیست و دانشجویان پزشکی برای مدیریت این چالشها و تبدیل شدن به راهبران بازار سلامت به مهارتهای چندبعدی نیاز دارند. ببینیم که مهارتهای جدید بر چه نیازهایی بنیاد شدند:
- تغییر الگوی نظام سلامت از مدل سنتی درمانمحور به رویکرد جدید پیشگیری، ارزشمحوری و شخصیسازی درمان
- ظهور فناوریهایی مانند هوش مصنوعی و تلهمدیسین که نیاز به مهارت تحلیل داده دارند.
- رقابت در بازار سلامت که نیاز به برندسازی و استقرار روشهای نوآورانه را افزایش داده است.
- تغییر انتظارات بیماران که به دنبال تجربه درمانی سریع، شفاف و شخصیشده هستند.
- وجود چالشهای حقوقی و اخلاقی جدید مانند حریم خصوصی دادهها، مالکیت معنوی دارو یا محصولات و تعارض منافع که نیاز به آگاهی از قوانین دارد.
- نیاز به مهارتهای رهبری، برنامهریزی استراتژیک و مدیریت منابع برای پزشکانی که در نقشهای مدیریتی قرار میگیرند.
- درک سیاستگذاری بینالمللی سلامت و اقتصاد سلامت و همکاری با سازمانهایی مانند WHO نیازمند شناخت فرصتهای جهانی است.
فرماندهان خط مقدم مهارتهای ترکیبی دارند
تغییراتی که در آموزش پزشکی رخ داده است از جنس اضافه شدن چند واحد درسی برای پاس کردن کارآفرینی و آشنایی با فناوریهای نوین نیست. بلکه باید گفت یک تغییر پارادایم در آموزش پزشکی رخ داده است و هدف آن، تغییر ذهنیت دانشجویان است. ترکیب منحصربهفرد تخصص بالینی و تفکر کارآفرینی آنها را در خط مقدم نوآوری، پیشرفت در فناوری پزشکی، بهبود نتایج درمانی بیماران و تحول در ارائه مراقبتهای بهداشتی قرار میدهد. مهمترین آموزشهای روز مکمل پزشکی در دانشگاههای جهان بر این اساس هستند:
- آموزشهای میانرشتهای شامل اقتصاد سلامت برای درک هزینه-اثربخشی و تامین مالی سیستمهای سلامت، سیاستگذاری سلامت برای درک تاثیر قوانین دولتی بر خدمات پزشکی و همکاری با رشتههای دیگر همچون مهندسی پزشکی، اپیدمیولوژی و روانشناسی.
- فناوری اطلاعات سلامت (Health IT) شامل سیستمهای الکترونیک سلامت برای کار با نرمافزارهای مدیریت پرونده بیماران، تحلیل دادههای سلامت با استفاده از ابزارهای هوش مصنوعی و بیگ دیتا برای پیشبینی بیماریها یا بهینهسازی خدمات و تلهمدیسین به منظور ارائه خدمات پزشکی از راه دور و مدیریت پلتفرمهای دیجیتال سلامت.
- کارآفرینی و نوآوری شامل طراحی مدلهای کسبوکار سلامت مانند استارتاپهای فناوری پزشکی و خدمات پیشگیرانه، جذب سرمایه و مدیریت ریسک برای آشنایی با روشهای تأمین مالی، پیچیدگیهای قانونی و بازارهای سلامت و نوآوری در محصولات پزشکی از ایده تا تجاریسازی خدمات، ابزارها یا داروهای جدید.
- بازاریابی و برندسازی شامل بازاریابی خدمات پزشکی جهت جذب بیماران و استفاده از شبکههای اجتماعی، برندسازی شخصی به منظور ساخت هویت حرفهای پزشکان در فضای رقابتی و تحلیل بازار به منظور شناسایی نیازهای جامعه و رقبا.
- مدیریت و رهبری در سلامت شامل مدیریت منابع انسانی و مالی، برنامهریزی استراتژیک و کیفیت و ایمنی بیمار که به بهبود فرآیندهای درمانی بیانجامد.
- مهارتهای حقوقی و اخلاقی شامل قوانین سلامت، اخلاق در کسبوکار سلامت و حفظ حریم خصوصی دادههابا توجه به پروتکلهایی مانند HIPAA در آمریکا و GDPR در اروپا.
- مهارتهای نرم شامل تفکر انتقادی و حل مسئله، انعطافپذیری و سازگاری و قدرت کار تیمی.
- مهارتهای ارتباطی و مذاکره شامل مدیریت ارتباط با بیمار، همکاری با ذینفعان و مدیریت بحران.
خیز بلند دانشگاههای پیشرو در انقلاب سلامت
اغلب دانشگاههای پیشرو در آموزش ترکیبی دانشجویان پزشکی دورههایی مانند MD-MBA یا پزشکی و مدیریت کسبوکار طراحی کرده یا کارگاههای تخصصی در زمینههایی مانند «نوآوری در سلامت دیجیتال» برگزار میکنند. در اینجا شاخصترین آموزشی که در هر دانشگاه ارائه میشود را بطور اجمالی بررسی میکنیم:
- از آسیا شروع کنیم. دانشگاه ساینس مالزی (USM) در ابتکار پیشگامانه با هدف القای ذهنیت کارآفرینی در سال اول دورههای کارآفرینی، ایدهپردازی، برنامهریزی تجاری و تحلیل بازار را به دانشجویان ارائه میکند.
- دانشکده بازرگانی هاروارد با آموزش اصول تجارت و MD-MBA دانشجویان را برای مدیریت بیمارستانها و سازمانهای سلامت و رهبری مؤسسات پیچیده سلامت مجهز میکند. مایکل بلومبرگ از دانشآموختگان این دانشگاه و از چهرههای مطرح سیاستگذاری سلامت است.
- دانشکده مدیریت اسلون MIT با لابراتوارهای نوآوری و دورههای هوش مصنوعی، دانشجویان را برای استفاده از دادههای کلان و طراحی راهحلهای دیجیتال آموزش میدهد. همکاری با استارتاپهای HealthTech برای توسعه ابزارهای تشخیصی مبتنی بر AI در راستای این آموزشها است.
- دانشگاه استنفورد که ارتباط نزدیک با سیلیکون ولی دارد، دانشجویان را به ساخت استارتاپهای سلامت مانند پلتفرمهای تلهمدیسین تشویق میکند. آموزشهای عملی استنفورد از ایدهپردازی تا تجاریسازی محصولات پزشکی را پوشش میدهد.
- در مدرسه کسبوکار لندن دانشجویان باید از میان ۱۵ زبان ارائهشده، یکی را بیاموزند و در پروژههای مشترک با شرکتهای چندملیتی سلامت شرکت کنند. این برنامهها مهارتهای مذاکره با ذینفعان جهانی مانند سازمانهای بیمهگر بینالمللی را تقویت میکند.
- دانشکده وارتون پنسیلوانیا با دارا بودن بزرگترین پایگاه داده مالی و اقتصادی، دورههای تخصصی مانند Health Care Management را ارائه میدهد. دانشجویان با مفاهیم هزینه-اثربخشی و تأمین مالی سیستمهای سلامت آشنا میشوند. مثلا ایلان ماسک اگرچه بیشتر در حوزه فناوری شناخته شده، ولی آموزشهای مدیریتی وارتون در تصمیمگیریهای استراتژیک او مؤثر بودند.
- دانشگاه INSEAD فرانسه با شعبههایی در اروپا، آسیا و خاورمیانه، برنامههایی مانند MBA در سلامت جهانی را اجرا میکند که بر چالشهایی مانند عدالت در دسترسی به خدمات سلامت و همکاری با سازمانهایی مانند WHO تمرکز دارد.
- دورههای دانشگاه کمبریج بر رعایت قوانینی مانند GDPR در مدیریت اطلاعات بیماران و تعادل بین سودآوری و اخلاق در مؤسسات سلامت تأکید میکنند.
- برنامههای دانشگاه جان هاپکینز شامل شبیهسازی بحرانهایی مانند همهگیری کووید۱۹ است که مهارتهای مدیریت ارتباطی بحران و هماهنگی با نهادهای دولتی را آموزش میدهد.
- دانشگاه ملی سنگاپور (NUS) با راهاندازی پرتال شغلی سلامت، دانشجویان را در برندسازی شخصی و جذب بیماران از طریق شبکههای اجتماعی آموزش میدهد.
- دانشگاه HEC پاریس که ۹۹٪ فارغالتحصیلانش طی ۳ ماه پس از تحصیل جذب بازار کار میشوند و نشان میدهد که بر پروژههای گروهی و ارتباط با صنعت سلامت تاکید دارد.