در دو گزارش پیشین راهبردهای بقا برای استارتاپهای سلامت به دو موضوع شرایط ناشی از جنگ و عدم تفاهم زیستبوم نوآوری و ساختار رسمی سلامت پرداختیم. در بخش سوم و پایانی گزارش به دنبال علتیابی و چارهجویی هستیم. این میزگرد با حضور احمد طاهرخانی مدیرعامل و بنیانگذار هومکا، مهرشاد تیموری مدیرعامل و همبنیانگذار بقراط، امین دولتی مدیرعامل و همبنیانگذار حال، دکتر صادق شفائی رئیس هیاتمدیره و دکتر محمدرضا زاهدی مدیرعامل گروه سرمایهگذاری پیشگامان سلامت در دفتر گروه پیشگامان برگزار شد. انگیزه برگزاری آن ارزیابی اثرات جنگ ۱۲ روزه بر اکوسیستم سلامت بود ولی اولویت حاضران گفتن از جدالی بود که از سالهای گذشته تاکنون در بازار سلامت کشور جریان دارد. برای درک بهتر این گزارش پیشنهاد میکنیم دو گزارش پیشین این نشست را بخوانید.
درباره مسائل رگولاتوری با کلیه حوزههای نوآور زیاد گفته شده است. ولی باز هم باید این موضوع مطرح شود که آیا رگولاتور میخواهد اقتصاد بخش خصوصی را نیز به دست بگیرد؟
محمدرضا زاهدی، پیشگامان سلامت: متاسفانه کارآفرینی در وزارت بهداشت به یک مدال تبدیل شده که افراد با آن اپلای کنند. پس دغدغه بزرگی به نام کارآفرینی بجای اینکه منجر به راهکار شود، تبدیل به نمایش میشود و این نشانه مشکلات ساختاری پیچیده است. این که استارتاپها کرونا و قطعی اینترنت در آبان ۹۸ را دیدند و سرپا ماندند، مدال تابآوری دارد. درگیری هرروزه با سنگاندازی رگولاتور، توان فکر کردن به رشد و بازارهای بزرگتر را میگیرد. پس باید خودمان سیستمسازی کنیم. البته سرمایهگذار برای فرهنگسازی به استارتاپها پول نمیدهد. فرهنگسازی به منظور تغییر در سیستم کار دانشگاه و وزارتخانه است. ولی با جبر تکنولوژی شرایط تغییر میکند. هوش مصنوعی پزشکان را وادار میکند که اکوسیستم نوآور را بپذیرند. همین حالا بدون آمار پیداست که مراجعه به پزشک عمومی کم شده است و افراد سوالات خود را از چتباتها میپرسند. پزشکان متوجه میشوند که یا باید افت کسبوکار خود را بپذیرند یا به سیستمهای نوین وصل شوند. یکی دیگر از مشکلات وزارتخانه این است که پزشکان سن بازنشستگی ندارند. جابجایی نسلها فضا را عوض میکند. الان جابجایی بزرگ نسلها در پزشکی درحال رخ دادن است.
مهرشاد تیموری، استارتاپ بقراط: ما یاد گرفتیم که با ارگانها نباید بجنگیم چون ما را تهدید میکنند. این در نسخهنویسی آنلاین بیشتر است. وقتی در گروه طرح مساله میکنیم، نماینده ارگان میگوید همین است که هست. اگر نمیخواهید من از گروه خارج میشوم. مدتی پیش در بیمه سلامت با یک اختلال مواجه بودیم که نماینده بیمه اعلام کرد نباید بگویید اختلال از بیمه است. باید بگویید از سیستم خودمان است وگرنه توکن شما را باطل میکنیم.
آقای دکتر شفائی شما از منظر یک پزشک که درون این سیستم تحصیل کردید، این موضوع را از منظر نظام سلامت تحلیل کنید.
صادق شفائی، پیشگامان سلامت: از آقای طاهرخانی میپرسم. درباره بسته بودن نظام سلامت این را در نظر بگیرید که کسانی که لیسانس ژنتیک دارند و سالها در سیستم آموزشی وزارت بهداشت درس مدیکال خواندهاند، از نظر علمی صلاحیت راهاندازی آزمایشگاه ژنتیک را دارند. ولی تضاد منافع در این سیستم اینقدر زیاد است که آنان بیش از یک دهه است که هرچه تلاش میکنند، شورای عالی نظام پزشکی به آنها پروانه آزمایشگاه ژنتیک نمیدهد. زیرا این افراد مثلا ۳۰۰ آزمایشگاه میزنند و ۳۰۰ رقیب به این بازار اضافه میشود. فرض کنید هومکا در اسکیل گرفتن یک ضربه به بیزینس آن پاتولوژیستی میزند که حتی با لیسانس ژنتیک کنار نمیآید. جراح و متخصص پوست تضاد منافع دارند. هر دو آنها با پزشک عمومی درگیرند. شما توقع دارید که آنها بگویند بفرمایید کار انجام دهید؟ البته توقع شما درست است و مردم هم شما را انتخاب میکنند. ولی راهحل شما برای این موضوع چیست؟
احمد طاهرخانی، استارتاپ هومکا: میدانید که الان اقتصاد آزمایشگاهها اصلا خوب نیست. بسیاری از آزمایشگاهها بسته شدند و بسیاری میخواهند با پلتفرمی مانند هومکا کار کنند. به ما میگویند اگر روزی سه چهار تا نمونه بفرستید، در آزمایشگاه باز میماند. به نظر من بازار آزاد راه خود را پیدا میکند. اگر حاکمیت فرض را بر این گذاشته که حتما ۵ هزار آزمایشگاه با وجود هومکای اسکیل آپ کرده کار کنند، فرض غلطی است. رکن بازار میگوید با وجود هومکای اسکیل آپ کرده، چند آزمایشگاه باید وجود داشته باشد. پس در زمینی جدید مگالبها بالا میآیند. اگر هومکا آرزوی روزی ۱۰ هزار آزمایش را دارد، سرمایهگذاران برای تاسیس مگالب با پیشرفتهترین تجهیزات کنار هومکا قرار میگیرند. این اتفاق چند دهه پیش در امریکا رخ داد. الان یک آزمایشگاه زنجیرهای در امریکا ۴۰ درصد بازار را در دست دارد. آلمان نیز حدود ۵ مگالب دارد و آزمایش خون ساده در آنها نسبت به ایران ارزانتر است. چون در اقتصاد کلان مقیاس صرفه به مقیاس شده است. به این میگویند اکوسیستم. نه اینکه یک آزمایشگاه سر این کوچه با یک آزمایشگاه سر آن کوچه نتیجه یک آزمایش یکسان را متفاوت نشان دهند. هومکا یک رکن از این بازار آزاد هوشمند است که به کاربر یا مشتری اطمینان یک آزمایش باکیفیت را میدهد. سیستم یا تا الان باید کاری میکرد که آزمایشگاه کوچک حذف نشود و آزمایش فیک انجام ندهد، یا یک پارادایم باید رخ دهد و الگوی جدید جایگزین شود. در این پارادایم شفافیت و منافع همگان وجود داشته باشد.
امین دولتی، استارتاپ حال: به نظر من در سلامت خیلی هم نباید بازار را آزاد کرد. البته تو کلیات را گفتی و حتما در جزئیات به این نکته توجه داری. انگلیس و آلمان مدلهای موفقی در سلامت دارند. سیستمهای کنترل شدهای که نظام درآمد آنها خیلی خوب عمل میکند. ولی نکته اینجاست که حاکمیت نباید طبل وارونه بزند. اگر میخواهد بازار را کنترل کند، باید خروجی این کنترل وضعیت مطلوبی باشد که تو میگویی. ولی اینجا حاکمیت میگوید من باید بازار را کنترل کنم و خروجی آن وضعیتی از رقابت ناسالم و حذف دیگری است که دکتر شفائی شرح دادند.
لطفا جمعبندی خود را راهکارمحور مطرح کنید.
زاهدی: ما برای رشد اکوسیستم سلامت دیجیتال و کارآفرینی سلامت در قدم نخست استارتاپهای سلامت دیجیتال را در یک کتاب جمع کردیم و امسال در نظر داریم جشنواره کارآفرینی سلامت را برگزار کنیم. هدف ما ساختارسازی و سیستمسازی است. باید به اکوسیستمی با زبان واحد تبدیل شویم و دیگران را وادار به شنیدن کنیم. همانطور که پزشکان، دندانپزشکان و داروسازان با داشتن انجمنهای قوی میتوانند از هم حمایت کنند. ما تجربه کار در تهران و اطراف تهران را داریم. در تهران معاونت درمان در تضاد با اکوسیستم نوآوری است ولی در اطراف معاونت درمان به دنبال کمک گرفتن از اکوسیستم برای کاهش بار و فشار است زیرا با این سیستم اداره کردن نظام سلامت به سختی ممکن است. الان بازار کار پزشکان، حتی باسابقهها، افت کرده است. شما پلتفرمها مخزن دیتا و مراجع هستید و با تجربههایی که دارید، میتوانید بگویید کدام گروه ازافراد چه نیازهایی دارند. آنالیز دیتا اطلاعات ارزشمندی از بازار سلامت میدهد.
دولتی: من امیدوارم بتوانیم یک جمع سالم بدور از کوته نظری ایجاد کنیم که در آن مطالبات صنفی بر منافع شخصی اولویت داشته باشد. قبلا به دنبال تاسیس اتحادیه و انجمن صنفی بودیم که به دلایلی شکل نگرفت.
تیموری: من هم با ایجاد یک انجمن یا اتحادیه که صدای واحدی از اکوسیستم باشد موافقم. تاکنون هر انجمنی تشکیل شده، بدون اینکه ما صدای موثری از آن شنیده باشیم، فقط حق عضویت و اشتراکهای بیست سی میلیونی مطالبه کرده و در هیچ موضوعی پیگیر یا پاسخگو نبوده است.